นับเป็นการสูญเสียบุคคลสำคัญของวงการภาพยนตร์ไทยอีกครั้ง เมื่อ “หม่อมหลวงพันธุ์เทวนพ เทวกุล” หรือ “หม่อมน้อย” ผู้กำกับมากฝีมือ ที่อยู่คู่วงการหนังไทยมากว่า 40 ปี ได้เสียชีวิตลงในวันที่ 15 กันยายน 2565 ที่ผ่านมา ด้วยวัย 69 ปี

“หม่อมน้อย” เป็นผู้กำกับภาพยนตร์ที่กล่าวได้ว่า มีเอกลักษณ์ลายเซ็นชัดเจนมากที่สุดคนหนึ่งของวงการหนังไทย จนอาจพูดได้ว่า ได้ดูแค่ไม่กี่ซีน ก็ต้องนึกออกอย่างแน่นอนว่าเป็นหนังของหม่อม ซึ่งเอกลักษณ์เหล่านี้จะมีอะไรบ้าง เรารวบรวมมาไว้โดยคร่าว ๆ ดังนี้

1. งานอาร์ตสวยอลังการ

ผลงานส่วนใหญ่ของหม่อมน้อย มักเป็นนักแนวย้อนยุค ทำให้สามารถจัดเต็มในการออกแบบฉาก ไม่ว่าจะเป็นบ้านไม้ ที่ประดับไปด้วยแสงเทียน หรือข้าวของโบราณต่าง ๆ เสื้อผ้าเครื่องแต่งกายของตัวละคร ที่มีรายละเอียดมากมายไม่ซ้ำกัน แถมยังบ่งบอกถึงบุคลิกของตัวละครนั้น ๆ ได้อย่างดี ช่วยให้เราสามารถจดจำตัวละครต่าง ๆ ที่มีมากมายภายในหนังได้ หรือกระทั่งฉากในป่าที่ก็ยังถ่ายทำออกมาได้อย่างประณีต

ในด้านการถ่ายทำ หม่อมน้อยก็ได้ร่วมงานกับผู้กำกับภาพมากฝีมือ ที่บวกกับการกำกับการแสดงของหม่อมน้อยแล้ว ก็ยิ่งส่งให้งานภาพของหนังทุกเรื่อง มีความโดดเด่น สวยงาม น่าจดจำ และมักคว้ารางวัลการถ่ายภาพมาได้ทั้งนั้น เช่น ผลงานเรื่องแรกอย่าง ช่างมันฉันไม่แคร์ (2529)ที่ได้ร่วมงานพิพัฒน์ พยัคฆะ ในเรื่องอุโมงค์ผาเมือง และจันดาราทั้ง 2 ภาค ก็มี “พนม พรมชาติ” เป็นช่างภาพ และล่าสุดกับเรื่องมายาพิศวง ก็ได้ร่วมงานกับ “สยมภู มุกดีพร้อม” ที่เคยร่วมงานกับฮอลลีวูดมาแล้วในเรื่อง Call Me by Your Name และ Thirteen Lives

2. ฉากอีโรติกวาบหวาม

อาจจะกลายเป็นภาพจำของใครหลาย ๆ คนไปแล้วว่า หนังของหม่อมน้อยมักมีฉากอีโรติกที่เร่าร้อน แต่ฉากอีโรติกเหล่านี้ก็ไม่ได้สร้างมาเพื่อเป็นจุดขายของหนัง เพียงแต่มันต้องมีความหมาย มีนัยยะสำคัญ และยังต้องเล่าเรื่องได้อีกด้วย ซึ่งผลงานหลัง ๆ อย่าง แม่เบี้ย จันดารา อุโมงค์ผาเมือง และชั่วฟ้าดินสลาย ก็ล้วนมีจุดเริ่มต้นเกิดขึ้นจากความต้องการทางเพศทั้งนั้น ซึ่งเป็นการสะท้อนด้านมืดของมนุษย์ ที่มักให้อารมณ์อยู่เหนือเหตุผล จนทำให้เกิดเรื่องราวร้าย ๆ ตามมา ซึ่งหม่อมน้อยก็สามารถถ่ายทอดสิ่งเหล่านี้ออกมาได้อย่างยอดเยี่ยม ผ่านงานภาพ การกำกับการแสดง และดนตรีประกอบ

3. เต็มไปด้วยนักแสดงมากฝีมือ

มีไม่มากที่ผู้กำกับคนนึง จะสามารถรวบรวมเอาดารานักแสดง มากฝีมือหลายคน มาร่วมแสดงอยู่ในหนังเรื่องเดียว หนึ่งในผู้กำกับคนนั้น ต้องมีชื่อของหม่อมน้อยอยู่ด้วยแน่นอน เพราะหนังของหม่อมมักมีหลายบทบาทที่ท้าทายและส่งเสริมการแสดง จึงไม่แปลกใจที่นักแสดงหลายคนอยากมาร่วมงานด้วย โดยเฉพาะในยุคหลัง ๆ ที่เป็นการรวมเอานักแสดงที่กำลังโด่งดังที่สุดของยุค มาแสดงร่วมกันในเรื่องเดียว

เช่นในเรื่องจันดารา ทั้ง 2 ภาค ที่มีทั้ง มาริโอ้ เมาเร่อ, ตั๊ก บงกช, หญิง รฐา, พิ้งกี้ สาวิกา, ณัฏฐ์ เทพหัสดิน และ รัดเกล้า อามระดิษ แถมยังปั้นนักแสดงหน้าใหม่อย่าง “นิว ชัยพล” ก่อนที่จะได้รบบทเป็นพระเอกในเรื่องแผลเก่า หรือในหนังเรื่องล่าสุดอย่าง Six Characters มายาพิศวง ก็ยังคงอัดแน่นไปด้วยนักแสดงดังมากมาย ทั้งมาริโอ้ เมาเร่อ, แพนเค้ก เขมนิจ, แต้ว ณฐพร, แอฟ ทักษอร, บอย ปกรณ์ และ นิว ชัยพล

4. ปัดฝุ่นผลงานคลาสสิค

เกือบทุกผลงานของหม่อมน้อย มักมีต้นแบบมาจากนิยาย หนังสือ หรือการนำหนังคลาสสิคมาทำใหม่อยู่เสมอ ทั้งในเรื่องแม่เบี้ยจากนักเขียนอย่าง วาณิช จรุงกิจอนันต์ ที่เคยถูกสร้างมาแล้วหลายเวอร์ชั่น แต่ก็มาโด่งดังสุด ๆ ในเวอร์ชั่นของหม่อมน้อยในปี พ.ศ. 2558 “แผลเก่า” เรื่องราวความรักสะเทือนทุ่งบางกะปิของขวัญเรียม ก็ดัดแปลงมาจากนิยายคลาสสิคในชื่อเดียวกัน ที่เขียนโดย ไม้ เมืองเดิม ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2479 และถูกสร้างมาหลายเวอร์ชั่นทั้งเป็นหนังและละคร

นี่ยังไม่นับรวม “นางนวล” “ชั่วฟ้าดินสลาย” “ช่างมันฉันไม่แคร์” “เพลิงพิศวาท” “อุโมงค์ผาเมือง” หรือแม้กระทั่งผลงานชิ้นล่าสุดอย่าง Six Character (มายาพิศวง) ก็ล้วนเป็นผลงานที่สร้างจากบทประพันธ์เช่นกัน